Μέρος 9

Εις την μάχην ταύτην από μεν τους Έλληνας εφονεύθησαν οκτώ και

επληγώθησαν είκοσι δύω, από δε τους εχθρούς ελέγετο να

εφονεύθησαν περισσότεροι των τετρακοσίων και να επληγώθησαν

διπλάσιοι. Όλοι οι παρευρεθέντες εις ταύτην την μάχην Έλληνες

ηγωνίσθησαν με ανδρείαν· η μεγαλητέρα όμως φθορά του εχθρού

έγεινεν από τον λόχον των ανδρείων Φιλελλήνων, από το τακτικόν

και από το οχύρωμα των υπό τον Περραιβόν. Τα εις την αριστεράν

πλευράν σώματα επί μεν της εφόδου των εχθρών ηκροβολίζοντο

μόνον, διότι δεν ήλθε κατ' αυτών σημαντικόν σώμα, συνετέλεσαν

όμως εις την τροπήν των Τούρκων, η οποία έλαβε την αρχήν της

πρώτον από το μέρος των.

Εις το λοιπόν της ημέρας ταύτης διάστημα, καθώς και εις όλην

την ερχομένην, δεν έγεινεν ούτε από το έν μέρος, ούτε από το

άλλο κανέν πολεμικόν κίνημα. Καθείς ωχυρώνετο εις την θέσιν του

και ετοιμάζετο εις μέλλουσαν συμπλοκήν. Ο Κιουταχής μη νομίζων

ικανήν την οποίαν είχε δύναμιν, επροσκάλεσε και τον Ομέρ πασάν

Καρυστινόν και άλλα σώματα, τα οποία είχε τοποθετήσει

προηγουμένως αλλαχού, ώστε όλοι οι εις μάχην ετοιμασθέντες

συνίσταντο εις έξ χιλιάδας πεζούς και δισχιλίους ιππείς. Οι δε

Έλληνες επεσκεύασαν τα οχυρώματά των και έστησαν και τέσσαρα

μικρά κανόνια.

Την επομένην ημέραν πριν της ανατολής του ηλίου

αντιπαρετάχθησαν αμφότερα τα μέρη εις μάχην. Οι Έλληνες

εφύλαξαν την ιδίαν τάξιν, την οποίαν είχον και εις την

προλαβούσαν συμπλοκήν, εκτός του Φαβιέρου (18) όστις αποχωρήσας

από το όλον του τακτικού διακοσίους στρατιώτας τους ετοποθέτησε

τεσσαράκοντα βήματα μακράν του περιβολίου το οποίον κατείχον οι

λοιποί τακτικοί και μέρος άτακτων. Εδόθη εις τους Τούρκους το

σημείον της επιθέσεως, και αμέσως εφώρμησαν κατά των Ελλήνων,

έκαστον σώμα προς ους ήτον διωρισμένον, το δε ιππικόν όλον

σχεδόν ώρμησε κατά των προτεταγμένων τακτικών· αυτοί εδέχθησαν

τους ιππείς με μεγάλην ανδρίαν και, κατά την οποίαν είχον

διαταγήν, οι εις την πρώτην σειράν τεταγμένοι πυροβολήσαντες

μετέβησαν όπισθεν, το ίδιον έπραξαν και οι εις την δευτέραν.

Επειδή όμως οι εχθροί αν και εφονεύοντο ικανοί, ως μη απέχοντες

ουδ' είκοσι βήματα των Ελλήνων, επροχώρουν μ' όλον τούτο

πάντοτε και κατά πρόσωπον και εκ πλαγίων με σκοπόν να

περικυκλώσωσι το σώμα τούτο των τακτικών, οι της τρίτης σειράς

δεν επρόφθασαν να πυροβολήσωσιν, αλλά διαλυθείσης της τάξεως

αυτών από τους ιππείς, ηναγκάθησαν να τραπώσιν εις φυγήν.

Ιππείς και τακτικοί επεριπλέχθησαν, ώστε και οι εις τον τοίχον

του περιβολίου Έλληνες δεν εδύναντο να πυροβολήσωσι διά τον

φόβον του να βλάψωσι και τους οικείους των· εις ολίγων στιγμών

διάστημα όσοι εκ των τακτικών επρόλαβον, κατέφυγον εις τους

οικείους των· οι δε περικυκλωθέντες, οι οποίοι ήσαν έως

τεσσαράκοντα, κατεκόπησαν και αιχμαλωτίσθησαν.

Αφ' ού διεχωρίσθησαν οι τακτικοί από το ιππικόν, άρχισεν ο

πυροβολισμός πανταχόθεν, και οι μεν ιππείς κτυπώμενοι από τους

εις το περιβόλιον Έλληνας, τους οποίους δεν ημπόρεσαν να

μετακινήσωσιν, ηναγκάσθησαν να οπισθοδρομήσωσιν· οι δε εις τα

άλλα Ελληνικά σώματα προσβαλόντες, μη δυνηθέντες να τρέψωσιν

αυτά εις φυγήν με την πρώτην έφοδον, ετοποθετήθησαν πλησίον και

υποκρυφθέντες όπισθεν των εξοχών της γης και εντός των

κοιλωμάτων των ρυάκων, αντεμάχοντο με τους Έλληνας, των οποίων

ο τουφεκισμός ήτον αδιάκοπος· αφ' ού δε εκ διαλειμμάτων έκαμαν

και ικανάς εφόδους κατά των Ελληνικών προμαχώνων και

απεκρούσθησαν, τελευταίον εδόθησαν εις συνεχή κανονοβολισμόν.

Αυτό τούτο έκαμον και οι Έλληνες, αλλ' η εκ των Ελληνικών

κανονίων βλάβη ήτον πολλά μικρά, ως προς εκείνην την οποίαν

επροξενούσαν τα των εχθρών, διότι τα Ελληνικά κανόνια ήσαν

ασυγκρίτως μικρότερα των τουρκικών και διότι δύο εξ αυτών

αποκατέστησαν ανίκανα ως συντριβέντων των τροχών των.

Ο τρόπος ούτος του πολεμείν διήρκεσεν έως το εσπέρας. Επειδή δε

ικανός αριθμός Ελλήνων επληγώθησαν, τους οποίους δεν είχον

ευκολίαν δι' έλλειψιν φορτηγών να τους μεταφέρωσιν εις Ελευσίνα

ή άλλον τόπον ασφαλείας, επειδή το νερόν δεν ήτον ικανόν εις

όλον το στρατόπεδον, επειδή εξέλιπαν και αι τροφαί, όσας είχον

λάβει μαζύ των οι Έλληνες, επειδή όλα ταύτα, λέγω,

παρατηρούμενα από τους στρατιώτας, επροξένουν ζωηράν αθυμίαν

και ψιθυρισμόν, ο Καραϊσκάκης φοβούμενος μήπως την ερχομένην

νύκτα λειποτακτήσωσι τινές και το παράδειγμά των δώση αιτίαν να

διαλυθή αισχρώς το στρατόπεδον και ίσως να πάθη και καμμίαν

αδιόρθωτον ζημίαν, διώρισε να ετοιμασθώσιν όλοι διά να

αναχωρήσωσι πλησιαζούσης της νυκτός.

Ολίγον λοιπόν προ της δύσεως του ήλιου εκίνησαν συγχρόνως οι

Έλληνες προς Ελευσίνα. Αλλ' οι Τούρκοι, οι οποίοι καθ' όλον το

διάστημα της ημέρας δεν είχον προξενήσει σημαντικήν φθοράν εις

τους Έλληνας, ώστε να υποπτεύσωσι φυγήν, ιδόντες αυτούς

περιστρεφομένους εις τας θέσεις των, υπέθεσαν ότι έμελλον να

κάμωσι γενικήν έφοδον· συγκεντρωθέντες λοιπόν ενεδυναμώνοντο

εις αυτάς με σκοπόν να αντικρούσωσι την ορμήν των. Όταν δε

είδον ότι οι Έλληνες έφευγον, δεν ήτον καιρός πλέον να τους

καταδιώξωσι, διότι είχον αρκετά απομακρυνθή απ' αυτούς.

Εις την φυγήν των οι Έλληνες δεν έπαθον καμμίαν ζημίαν,

αποπλανηθέντες όμως διά το σκότος της επελθούσης νυκτός, άλλοι

μεν την επιούσαν ημέραν έφθασαν εις το στρατόπεδον, άλλοι δε

μόλις την δευτέραν και τρίτην. Τα δε κανόνια, μη δυνάμενοι να

τα μετακομίσωσιν οι παραλαβόντες ταύτα χωρικοί, τα έκρυψαν εις

μέρος απόκρυφον· αλλά προδοθέντα εκυριεύθησαν μετά ταύτα από

τους εχθρούς. Εις την τελευταίαν μάχην εφονεύθησαν και

αιχμαλωτίσθησαν Έλληνες υπέρ τους εβδομήκοντα, εκ των οποίων οι

περισσότεροι τακτικοί· από δε τους εχθρούς, ως ελέγετο μετά

ταύτα από Αλβανούς, εφονεύθησαν υπέρ τους πεντακοσίους,

επληγώθησαν δε πολύ περισσότεροι, εκ των οποίων ολίγοι διέφυγαν

τον θάνατον μη έχοντες, εν καιρώ θέρους μάλιστα, την ανήκουσαν

περιποίησιν.

Μετά την μάχην ταύτην ανεχώρησαν από το στρατόπεδον πολλοί από

τους Δερβενοχωρίτας, Αιγινήτας και Σαλαμινίους, καθώς και από

τους Στερεοελλαδίτας, όσοι δεν επαγγέλλοντο τον στρατιώτην,

αλλ' ήλθον διά να λάβωσι μέρος εις ταύτην την μάχην. Το δε

τακτικόν χωρίς την γνώμην και συγκατάθεσιν του Καραϊσκάκη

μετεβιβάσθη από τον Φαβιέρον εις Αμπελάκι, χωρίον της

Σαλαμίνος, επί λόγω του να αναλάβη εις μερικάς ημέρας από τους

κόπους της εκστρατείας. Ο Καραϊσκάκης εδυσαρεστήθη καθ'

υπερβολήν και δεν είχε πλέον διόλου συστολήν εις την φύσει

αχαλίνωτον γλώσσαν του· δεν έμεινεν όμως ούτε ο Φαβιέρος

αδιάφορος εις τα κατ' αυτού λεγόμενα· ελπίζων μάλιστα να

ωφεληθή από την αποτυχίαν ταύτην, την οποίαν αυτός απέδιδεν εις

τον Καραϊσκάκην, και υποθαλπόμενος από τους εν Ναυπλίω εχθρούς

του Καραϊσκάκη, ανέφερεν εις την Κυβέρνησιν ότι δεν είναι

δυνατόν να οδηγηθή καλώς τακτικόν στράτευμα από άνθρωπον

ανίδεον διόλου της τακτικής. Επεθύμει και ήλπιζε να κατασταθή

γενικός αρχηγός της εκστρατείας ταύτης, ή αν τούτο δεν

εκατορθώνετο, τουλάχιστον να επιτύχη ώστε το τακτικόν να μην

υπόκειται διόλου εις τον Καραϊσκάκην.