Μέρος 7

Αφ' ού το αθάνατον Μεσολόγγι έπεσεν εις τας χείρας των εχθρών,

όλοι της Στερεάς Ελλάδος οι κάτοικοι εκυριεύθησαν από ηθικήν

τινα δειλίαν και ταπείνωσιν, άφευκτον επακολούθημα τοιούτων

αποτυχιών. Η υπερβολική πείνα, η οποία επεκράτει εις όλας τας

επαρχίας, ηνάγκασεν όλον το στρατιωτικόν ομού με τους

διασωθέντας από το Μεσολόγγιον να αποσυρθώσιν όπου εύρισκον

αφθονώτερα τα προς ζωάρκειαν. Όλοι, όσοι δεν κατεδέχοντο ή

εφοβούντο να υποβάλωσι πάλιν τον τράχηλόν των εις τον

Οθωμανικόν ζυγόν, και οι γυμνασμένοι περισσότερον εις την

στρατιωτικήν κατέφυγον εις την Πελοπόννησον. Οι λοιποί πολίται,

μείναντες απροστάτευτοι από στρατιωτικήν δύναμιν και μη έχοντες

τρόπον διά να μεταφέρωσιν αλλού τας οικογενείας των, εζήτησαν

άσυλον εις τας αποτόμους κορυφάς των ορέων, εις τα δάση και εις

τα σπήλαια· αλλά καταδιωκόμενοι και εκεί από τον ανίκητον

εχθρόν, την πείναν, και βλέποντες ότι διά να αποφύγωσιν έν

είδος θανάτου, έμελλον να υποπέσωσιν εις άλλο σκληρότερον,

ηναγκάσθησαν να καταφύγωσιν εις ένα τρόπον σωτηρίας, τον οποίον

μόνον τα ανίκητα ταύτα αίτια καταστήνουσιν ολιγώτερον

επονείδιστον.

Απεδέχθησαν την πολλάκις παρά των εχθρών προβληθείσαν υποταγήν.

Ώστε εις διάστημα ενός μηνός μετά την πτώσιν του Μεσολογγίου,

όλαι αι επαρχίαι της Στερεάς Ελλάδος υπετάχθησαν χωρίς πόλεμον

εις τον Κιουταχήν, αυτός δε θέλων να καθησυχάση τα έτι

εξηγριωμένα πνεύματα των Ελλήνων, εφέρετο με απαραδειγμάτιστον

ημερότητα και συγκατένευσεν ευκόλως εις όλα των τα ζητήματα.

Διά να καταστήση δε στερεωτέραν την ησυχίαν και να αφαιρέση

πάσαν αιτίαν επαναστάσεως, διέταξε να φυλάττεται η μεγαλειτέρα

ευταξία εις τα στρατεύματά του και επαίδευσεν αυστηρώς τους

καταφρονήσαντας τας παραγγελίας του.

Ο Καραϊσκάκης αναλαβών από την ασθένειάν του διευθύνθη εις

Λάζον, όπου είχον καταφύγει διάφορα στρατιωτικά σώματα·

ενόμιζεν ότι δι' αυτών ήθελε δυνηθή να βλάψη τίποτε ακόμη τους

εχθρούς· αλλά ταύτα μη έχοντα πλέον τον αυτόν σκοπόν, δεν ήτον

ελπίς να κατορθώσωσι τίποτε· μέρος επραγματεύετο μετά των

εχθρών και μέρος έβλεπε τον Κάλαμον. Μόνος δε ο Καραϊσκάκης

συνέλαβε την ιδέαν του να υπάγη εις την Διοίκησιν, να ζητήση

νέας δυνάμεις και εφόδια διά να κινηθή εις νέαν εκστρατείαν

κατά των Τούρκων εις Ρούμελην. Με αυτήν την απόφασιν εκίνησεν

από τον Λάζον, έχων μεθ' εαυτού όλους, όσους εύρε συμφώνους με

τα εδικά του φρονήματα, οι οποίοι εσυμποσούντο έως οκτακόσιοι.

Διαβάς δε από τον Ισθμόν της Πελοποννήσου, έφθασεν εις Ναύπλιον

την δεκάτην ογδόην Ιουλίου, καθ' ην εποχήν είχεν αναλάβει των

Ελληνικών πραγμάτων την διεύθυνσιν η Διοικητική Επιτροπή.

Πολλοί, και μάλιστα οι σημαντικώτεροι των κατοίκων της Στερεάς

Ελλάδος, ευρίσκοντο κατ' εκείνην την εποχήν εις Ναύπλιον. Άμα

έφθασεν ο Καραϊσκάκης και είδον ότι ο μόνος του σκοπός ήτον το

να κατορθώση εκστρατείαν διά την πατρίδα των, όλοι προθύμως

ανεδέχθησαν να φροντίσωσι διά παν ό, τι ήτον δυνατόν να

συντελέση εις επιτυχίαν αυτής· αλλ' αι απόπειραί των εματαίοναν

τας ελπίδας των επειδή η Διοικητική Επιτροπή, μ' όλον ότι

έδειχνε μεγαλωτάτην προθυμίαν, δεν επραγματοποιούσε την

εκστρατείαν ταύτην, διότι δεν ηδύνατο να χορηγήση τας αναγκαίας

τροφάς και πολεμοφόδια· εκτός τούτου ανεφύη και άλλο εμπόδιον

διά την τρέχουσαν τότε διαφωνίαν μεταξύ του στρατηγού και

αντιστρατήγου Νοταρά περί της συνάξεως των εν Κορίνθω εθνικών

σταφίδων, πολλοί απεσταλμένοι των δύο τούτων οπλαρχηγών

συνήθροιζον στρατιώτας εις Ναύπλιον, υποσχόμενοι μισθούς και

προπληρόνοντες μάλιστα και ικανά. Τούτο αδυνάτισε και

ωλιγόστευσε το στράτευμα του Καραϊσκάκη, ώστε η εκστρατεία

αύτη, αν και επιθυμείτο από τους πλειοτέρους, δεν ήθελε λάβει

ποτέ έκβασιν, εάν δεν ήθελον συντρέξει αφ' ενός μεν μέρους ο

κίνδυνος των Αθηνών, όπου είχον ήδη φθάσει αι προφυλακαί του

εχθρικού στρατοπέδου, αφ' ετέρου δε αι σταλείσαι από τας

Φιλελληνικάς εταιρίας τροφαί και πολεμοφόδια. Εις τας

συνεισφοράς ταύτας των γενναίων Φιλελλήνων δικαίως πρέπει να

αποδώση τις την επιτυχίαν και υποστήριξιν των έργων του

Καραϊσκάκη.

Ύστερον από μεγάλα εμπόδια και επιμόνους αντενεργείας, τας

οποίας μόλις ημπόρεσε να υπερνικήση ο Καραϊσκάκης εις Ναύπλιον

(14) απεφασίσθη τέλος πάντων Γενικός αρχηγός της Στερεάς

Ελλάδος και διετάχθη να εκστρατεύση εις βοήθειαν των Αθηνών.

Ανεχώρησεν από Ναύπλιον την 19 Ιουλίου, αλλ' αντί να έβγη

εκείθεν αν όχι με πλειοτέρους, τουλάχιστον με όσους είχεν όταν

ήλθεν από την Στερεάν Ελλάδα, μόλις ευρέθη με διακοσίους

στρατιώτας και από αυτούς μερικοί έφυγον καθ' οδόν, συρόμενοι

από την επιθυμίαν των μισθών, τους οποίους υπέσχοντο οι

πολεμούντες περί σταφίδων, ώστε με μόνον εκατόν τριάκοντα

στρατιώτας έφθασεν εις Σαλαμίνα. Με αυτούς επεχειρίσθη το μέγα

της νέας επαναστάσεως της Ρούμελης έργον. Και είναι παράδοξον

πώς ημπόρεσε να συγκροτήση στερεόν στρατόπεδον χωρίς ικανήν

στρατιωτικήν δύναμιν και χωρίς χρήματα, ενώ όλα τα στρατεύματα

και της Πελοποννήσου και της Ρούμελης συνέρρεον εις την

διανομήν των σταφίδων της Κορίνθου. Αλλ' εις την συγκρότησιν

του στρατοπέδου τούτου κατά μέγα μέρος συνετέλεσαν και οι

στρατηγοί Ν. Κριζιώτης, Βάσος και Λέκας, οι οποίοι είχον

τοποθετηθή εις Ελευσίνα διά να προφυλάξωσι τα Δερβενοχώρια· δεν

ήθελον όμως διαμείνει επί πολύ μόνοι των εις ταύτην την θέσιν,

εάν δεν επεστηρίζοντο από την ελπίδα της ταχείας αφίξεως του

Καραϊσκάκη. Το επιχείρημα τούτο του Καραϊσκάκη, καθ' ην εποχήν

μάλιστα τα λοιπά στρατεύματα ενησχολούντο εις τον

σταφιδοπόλεμον, συνετέλεσε πολλά εις το να στήση, τα πρώτα

θεμέλια της δόξης του, την οποίαν εστερέωσεν ακολούθως διά των

λαμπρών έργων του.

Άμα έφθασεν εις Σαλαμίνα ο Καραϊσκάκης, ανταμώθη με τους

στρατηγούς Βάσον και Κριζιώτην, ελθόντας εκεί διά να τον

προϋπαντήσωσι. Μη θέλων να χάση καιρόν, τους εσυμβουλεύθη εις

ποίον μέρος είναι ωφελιμώτερον να συγκροτήση στρατόπεδον.

Επειδή δέ τις επρόβαλε τον Πειραιά, ο Καραϊσκάκης ων άπειρος

των τόπων, έκρινεν εύλογον να υπάγωσιν όλοι ομού διά να

παρατηρήσωσι την θέσιν ταύτην και ούτω να επιχειρήσωσι την

συγκρότησιν του στρατοπέδου. Την επομένην λοιπόν ημέραν εμβήκαν

εις πλοιάρια όλοι οι ανωτέρω στρατηγοί, έχοντες μαζύ των έως

είκοσι στρατιώτας, και απέβησαν εις τον Πειραιά. Αλλ' ενώ

παρατηρούντες την θέσιν επροόδευον προς την ξηράν, εμπίπτουσιν

εις μίαν ενέδραν εχθρικήν πολύ ανωτέραν από αυτούς κατά την

πληθύν των ανθρώπων. Βλέποντες λοιπόν ότι δεν ήσαν ικανοί ν'

αντιπαραταχθώσι κατ' αυτών, τρέπονται εις φυγήν και διασώζονται

εις τα πλοιάριά των· εφονεύθη όμως είς από τους μετ' αυτών

στρατιώτας και επιάσθησαν ζώντες έξ.