Μέρος 37 - ΤΕΛΟΣ

Ο αρχιστράτηγος ανήγγειλεν εις τους πολιορκουμένους την

αποτυχίαν εις το τελευταίον υπέρ αυτών κίνημα και τους

εσυγχώρησε τρόπον τινά να διαπραγματευθώσι με τον εχθρόν, αν

δεν δύνανται ν' ανθέξωσιν. Οι πολιορκούμενοι έπεμψαν επίτηδες

ένα εκ των σημαντικωτέρων αξιωματικών, ονομαζόμενον

Τριαντάφυλλον Λήμνιον (53) διά να γνωστοποιήσωσιν εις τον

αρχιστράτηγον ότι με στενοχωρίαν μεν, πλην δύνανται να

ανθέξωσιν ακόμη τρεις μήνας, εάν και το έξω στρατόπεδον

διαμείνη εις Φαληρέα. Όταν οι αξιωματικοί του σώματος του

Καραϊσκάκη ήκουσαν την είδησιν ταύτην, δεν ημπόρεσαν να κρύψωσι

την αγανάκτησιν, την οποίαν ησθάνθησαν, αλλ' εφώναξαν· «Η

ανοησία του να μας κρύψωσι την αληθή κατάστασιν του φρουρίου

έγεινεν αιτία να χάσωμεν τον αρχηγόν μας, διότι αν αυτός την

εγνώριζεν, ηδύνατο να μεταχειρισθή άλλα μέσα ολιγώτερον

επικίνδυνα και με περισσοτέραν ελπίδα επιτυχίας διά να λύση την

πολιορκίαν».

Ο αρχιστράτηγος κατά συνέπειαν της αγγελίας ταύτης απεφάσισε να

στερεώση στρατόπεδον εις Φαληρέα· αλλ' ων άπειρος των πραγμάτων

και μη γνωρίζων τας μεταξύ του στρατοπέδου φατρίας και

αντιζηλίας, δεν ηδύνατο να εξακολουθήση έν συνεχές σχέδιον,

αλλ' ηναγκάσθη να το μεταβάλλη καθ' όσα του έλεγαν διάφοροι

αξιωματικοί και κατά τας οποίας απαντούσε δυσκολίας. Θέλων δε

να βεβαιωθή πόσα και ποία σώματα έμελλαν σταθερώς να

διαμείνωσιν εις Φαληρέα, διέταξε να γείνη κατάλογος και προς

πλειοτέραν ασφάλειαν να υπογραφώσιν εις αυτόν αι πρώτιστοι

αξιωματικοί. Οι συγκροτούντες το σώμα του Καραϊσκάκη δεν

ηθέλησαν να συγκαταριθμηθώσι με τους εις Φαληρέα, ούτε μέρος

της δυνάμεώς των να πέμψωσιν εις έτερον οχύρωμα παρά τα οποία

ήδη κατείχαν, προβάλλοντες ότι δεν είναι ικανοί να διαιρεθώσιν,

ότι δε υπόσχονται να φυλάξωσι τας θέσεις εις τας οποίας

ευρίσκονται· ταύτα ελύπησε τους εις Φαληρέα και τον

αρχιστράτηγον· μ' όλον τούτο οικονομούσαν το πράγμα έως να γένη

καμμία βάσιμος διόρθωσις.

Ο αρχιστράτηγος αποπέμπων από το στρατόπεδον το ιππικόν ως

άχρηστον και ως δυσοικονόμητον, διώρισε να μετακομισθώσιν αλλού

και οι ίπποι των αξιωματικών· ωφελούμενοι από την ευκαιρίαν

ταύτην και πολλοί στρατιώται ανεχώρησαν από το στρατόπεδον·

τούτο εγέννησεν υποψίας εις τους μένοντας, ώστε άμα

επαρουσιάζετο τρόπος φυγής εις αυτούς, δεν εδυσκολεύοντο να τον

βάλλωσιν εις ενέργειαν. Επειδή δε η ολιγόστευσις του

στρατοπέδου εγίνετο ημέραν εξ ημέρας σημαντικωτάτη, ο

αρχιστράτηγος διά να εμποδίση την παντελή διάλυσιν, διώρισεν

από μεν την θάλασσαν πλοία, από δε την ξηράν τον Γιαννάκην

Στράτον διά να μη συγχωρώσι την χωρίς αδείας αναχώρησιν από το

στρατόπεδον. Επροκήρυξε δε και αμοιβάς εις όλους όσοι ήθελαν

διαμείνει εις τας θέσεις των· κατεσκεύασε και τάφρον από το

πηγάδι έως εις τον αιγιαλόν δι' οχύρωσιν και ασφάλειαν του

στρατοπέδου· εν γένει δε επροσπάθησε μ' όλους τους δυνατούς

τρόπους να διατηρήση το στρατόπεδον. Όλα όμως ταύτα δεν έκαμαν

άλλο αποτέλεσμα ειμή ν' αναβάλωσι μόνον προς ώραν την διάλυσίν

του.

Η καθημερινή πείρα απέδειξεν εις τον αρχιστράτηγον, ότι

εχρειάζετο εις το στρατόπεδον αρχηγός άξιος να διαδεχθή τον

Καραϊσκάκην. Νομίζων δε ικανώτερον των λοιπών τον Τζαβέλαν, του

επρότεινε να τον διορίση· αλλ' αυτός γνωρίζων ότι δεν ηδύνατο

να διοικήση καλώς, εάν δεν ήθελε λάβει πλήρη την συγκατάθεσιν

όλου του στρατοπέδου, δεν συγκατετέθη να δεχθή την αρχηγίαν,

ειμή ανίσως όλοι οι σημαντικοί του στρατοπέδου ήθελον τον

αναγνωρίσει εγγράφως· τούτο δε ήτον αδύνατον να γένη διά τας

προεκτεθείσας αιτίας, και το πράγμα έμεινεν εις την ιδίαν

κατάστασιν.

Εις τούτο το μεταξύ συνέβη και έλλειψις τροφών· οι στρατιώται,

οι οποίοι δεν ήλπιζον πλέον να κάμη καρπόν αυτό το στρατόπεδον

και επεθύμουν την διάλυσίν του, έκαμαν ισχυρά παράπονα εις τους

αρχηγούς των, αυτοί δε εγνωστοποίησαν ταύτα εις τον

αρχιστράτηγον, όστις ευρίσκετο κατ' εκείνας τας ήμέρας εις

Μέγαρα. Μ' όλον ότι έγεινεν η εξοικονόμησις των τροφών και το

πράγμα έλαβε την επιθυμητήν διόρθωσιν, το κακόν όμως της

λιποταξίας όχι μόνον δεν εδιορθώθη, αλλ' εξηπλώθη και εις τους

αξιωματικούς, οι οποίοι είχον αρχίσει να φοβώνται και διά την

ιδίαν των ύπαρξιν και ασφάλειαν, διότι έβλεπαν λιποτακτούντας

αδιακόπως τους στρατιώτας των· μερικοί από τους αξιωματικούς

επεχείρησαν μάλιστα να λιποτακτήσωσιν, αλλά γενόμενοι γνωστοί

επέσυρον εις εαυτούς το όνειδος όλου του στρατοπέδου· μ' όλον

τούτο έγειναν αίτιοι να εισχωρήση γενική υποψία εις όλους τους

συγκροτούντας τα διάφορα σώματα, ώστε ούτε ο αξιωματικός

ενεπιστεύετο εις τον στρατιώτην, ούτε ο στρατιώτης έβαλλε βάσιν

εις τους λόγους του αργηγού του· ώστε μόνον σχεδόν αίτιον, το

οποίον εμπόδιζεν έτι την διάλυσιν του στρατοπέδου, ήτον των

πλοίων η έλλειψις.

Ο αρχιστράτηγος βλέπων την ελεεινήν ταύτην κατάστασιν και

επιθυμών να κάμη καμμίαν διόρθωσιν, επροσκάλεσεν εις συμβούλιον

όλους τους αξιωματικούς και τους ερώτησε πώς ηδύνατο να κάμη

σταθερόν το στρατόπεδον και ν' αποφύγη τον κίνδυνον της

διαλύσεως. Ο Κήτζος Τζαβέλας ως εκ μέρους και των λοιπών είπεν

ότι, διά να κατορθωθή τούτο πρέπει να μη συμβή η παραμικρά

έλλειψις τροφών, να προσκληθώσι δε και νέα στρατεύματα. Ο

αρχιστράτηγος υπεσχέθη να κατορθώση αμφότερα· αλλά μ' όσην

ευκολίαν αυτός υπέσχετο, μέ τόσην δυσκολίαν επίστευον οι

Έλληνες. Έως ου δε να εκπληρώση ο αρχιστράτηγος τας υποσχέσεις

του, απεφασίσθη να διαθέσωσιν επί το ωφελιμώτερον το ήδη

υπάρχον στράτευμα. Επροβλήθησαν από τινας μερικαί μετατοπίσεις,

δεν ενεκρίθησαν δε από άλλους, και τέλος διελύθησαν οι

συνελθόντες, αφήσαντες τα πράγματα εις την ιδίαν κατάστασιν,

εις την οποίαν ευρίσκοντο.

Την επομένην ημέραν ο Νικήτας είτε κατά τύχην, είτε εκ

προμελέτης λαμβάνει μίαν σημαίαν και συναθροίσας περί αυτόν έως

πεντακοσίους στρατιώτας, κηρύττει τον Τζαβέλαν αρχηγόν του

στρατεύματος και συγχρόνως ζητεί και από τον αρχιστράτηγον την

επικύρωσιν. Ο αρχιστράτηγος είχεν ήδη γνωρίσει καλώς τους

συγκροτούντας το στρατόπεδον και ήξευρε πόσον δύσκολος ήτον η

επιτυχία αυτού του προβλήματος· μ' όλον τούτο είπεν ότι

αποδέχεται το πρόβλημα και την επομένην ημέραν θέλει εκδώσει

περί τούτου διαταγήν. Ο Νικήτας επιστρέφει εις την σκηνήν του

Τζαβέλα και τον συγχαίρει διά τον διορισμόν· αυτός όμως

εγνώριζε πολλά καλά τα πράγματα ώστε να βάλη βάσιν εις τα

λεγόμενα. Ο Νικήτας μ' όλον τούτο διέταξε τους περί αυτόν και

επυροβόλησαν τρις· τούτο κατά μίμησιν έγεινε και εις το λοιπόν

στρατόπεδον· αλλά το μεγαλήτερον μέρος εκινήθη εις τούτο

μηχανικώς, νομίζον ότι αιτία ήτον καμμία χαροποιά αγγελία.

Χωρίς καρπόν απέβη και τούτο το κίνημα του Νικήτα, διότι ούτε ο

Τζαβέλας ανεδέχθη τα χρέη αρχηγού, ούτε το στρατόπεδον τον

εγνώρισεν, ή τον ενόμισεν ως τοιούτον.

Είδον τέλος πάντων όλοι οι αξιωματικοί του στρατοπέδου, ότι μ'

όλας τας προσπαθείας των ήτον αδύνατον να διατηρηθή το

στρατόπεδον και ούτω συνελθόντες εις τον αρχιστράτηγον του

επρόβαλον ν' αφήση την θέσιν ταύτην και να μεταβιβάση τα

στρατεύματα εις την Μεγαρικήν. Ύστερον από πολλάς παρακινήσεις

τας οποίας έκαμεν ο αρχιστράτηγος εις τους αξιωματικούς διά να

μείνωσι, βεβαιωθείς από όλους ότι δεν ήτον πλέον δυνατόν να

διατηρηθή στρατόπεδον εις τας θέσεις ταύτας, απεδέχθη το

πρόβλημα και διέταξε τα περί της μεταβάσεως. Κατ' αυτόν λοιπόν

τον τρόπον έν μέγιστον στρατόπεδον, το μεγαλήτερον απ' όσα

συνεκροτήθησαν καθ' όλον το διάστημα της επαναστάσεώς μας,

διελύθη ή μάλλον απέθανε διά μίαν και μόνην αιτίαν, τον θάνατον

του αρχηγού του.

ΤΕΛΟΣ